سیزده بدر در 13 فروردین به عنوان یک سنت باستانی نوروز جشن گرفته می شود. در این روز مردم به فضاهای سبز می روند و آخرین روز تعطیلات نوروز را در فضای باز جشن می گیرند.
در تقویم رسمی ایران از زمان انقلاب اسلامی، این روز به عنوان روز طبیعت نامیده شده است و جزو تعطیلات رسمی میباشد.
فلسفه سیزده بدر
مردم ایران باستان بر این باور بودند که جمشید، پادشاه ایران که نوروز را بنیانگذاری کرد، با گذراندن اوقاتی در طبیعت سرسبز زیر سایبان ها و در جمع مردم، سنت سیزده بدر را آغاز کرد. این سنت پس از چند سال در سراسر کشور برقرار شد.
از آن زمان، ایرانیان پس از دوازده روز شادی آغاز سال نو که نماد دوازده ماه آینده بود، به دشت و جنگل میرفتند تا آخرین روز تعطیلات خود را با صدای بلند جشن بگیرند.
آیا سیزده بدر بد یُمن است؟
پارسیان در زمانهای قدیم عدد سیزده را بد یُمن می پنداشتند. در طالع بینی، آنها معتقد بودند که دوازده خانه وجود دارد که هر تولد به الهه خانه اختصاص دارد.
بنابراین، بخت و اقبال آن فرد تحت تأثیر و اقتدار الهه آنها شکل می گیرد. عدد سیزده نحس و بد یُمن بود زیرا تحت سلطه الهه و خانه قرار نمی گرفت.
ایرانیان معتقد بودند که به همین دلیل باید روز سیزدهم خانه های خود را ترک کنند و برای جلوگیری از بدشانسی، روز را در فضای باز بگذرانند.
اما امروزه اکثر ایرانیان عدد سیزده را نحس نمی دانند و آن را یک خرافه قدیمی میپندارند.
بدشانسی پیرامون عدد سیزده و تمایل مردم برای اجتناب از آن، ریشه در فرهنگ بسیاری از کشورها و در میان بسیاری از مردم دارد. به عنوان مثال، مسیحیان هرگز در یک میز سیزده نفره غذا نمیخورند.
برای اعراب هنوز سیزدهمین روز هر ماه سمبل بدشانسی است.
کاتارها در روز عید پاک که گاهی مصادف با 13 فروردین است، خانه های خود را ترک می کنند تا اوقاتی را در فضای باز و کنار مزارع خود بگذرانند.
هر دوی این سنت ها (سیزده بدر و عید پاک) بر اساس اعتدال بهاری محاسبه می شوند.
این روز برای گذراندن در طبیعت، نوعی پیک نیک است که در سنت ما سیزده بدر و در سنت کاتارها عید پاک نامیده می شود.
سنت های سیزده بدر
دعای باران در سیزده بدر
13 فروردین متعلق به الهه باران است. در ایران سنتی وجود داشت که در روز سیزدهم برای باران فراوان و به موقع دعا کنند. این سنت در طول قرن ها از بین رفته است.
سبزه گره زدن
سبزه گره زدن، به عنوان دعای برآورده شدن آرزوها و از همه مهمتر، برای از بین بردن بدشانسی است. همچنین این عقیده رایج است که دعای زن مجرد و گره زدن سبزه با آرزوی او برای یافتن شوهر مناسب ارتباط دارد.
سبزه گره زدن ممکن است به معنای تلاش برای ایجاد پیوند بین زندگی و طبیعت باشد.
انداختن سبزه در آب روان
ایرانیان باستان بر این باور بودند که همه مصیبت ها و بدبختی ها با طراوت سبزه هایی که روی هفت سین خود می گذارند جذب می شود. بنابراین لازم بود جوانه ها در آب روان ریخته شوند.
پرتاب سیزده سنگریزه
به اعتقاد برخی، نحسی روز سیزدهم سال نو در صورتی برطرف میشود کـه هر شخصی سیزده سنگریزه بـه پشت سرخود پرتاب کند و از پروردگار خود بخواهد کـه بلا و آفت را درسال نو از سر او و عزیزانش دور کند. این رسم بیشتر در مناطق کرد نشین کشور اجرا میشود.
پختن آش
یکی دیگر از سنت های سیزده به در، پختن آش است که برای آرزوی سلامتی و شادی میباشد. به طور کلی در ایران پختن آش و سپس لذت بردن از آن در خارج از منزل و در طبیعت مرسوم است.
یکی دیگر از غذاهای پرطرفدار در سیزده بدر، به ویژه در میان کردها، دلمه برگ مو است.
کاهو سکنجبین و آجیل
مرسوم است که تمام آجیل باقیمانده از نوروز را در سیزده بدر به پایان برسانند.
کاهو سکنجبین یکی دیگر از میان وعده های جالب این روز است: کاهو آغشته به شربت شیرین سکنجبین.
نوروز آداب و رسوم خود را به جامعه می آورد و پیوند میان مردم را از طریق جشن چهارشنبه سوری و مجالس سیزده بدر که هر دو نماد همبستگی جمعی است، تقویت می کند.
نویسنده و خبرنگار ایرانگرد: مهسا محمودگرجی