بررسیها نشان میدهد که تهران یکی از روستاهای شهرستان ری در دوره صفویه بوده است. در دوره فتوحات مغول و ویرانی ری، تعداد بسیاری از مردم به روستای تهران مهاجرت کرده و با زندگی در این مناطق باعث آبادانی و شکوفایی آنها شدند. در دوره صفویه، شاه طهماسب صفوی این شهر را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و مسئولیت توجه ویژه به این منطقه را بر عهده داشت. گفته میشود که در زمان سلطنت او ۱۱۴ برج ساخته شد (مطابق با ۱۱۴ برج قرآن) و جالب تر اینکه در زیر هر کدام از این برج ها یک آیه از قرآن کریم نوشته شده بود. در بین این آثار کاخ نیاوران هم دیده می شود. اسناد موجود نشان می دهد که چهار دروازه معروف تهران یعنی شمیران، قزوین، دولاب و حضرت عبدالعظیم در همین دوره ساخته شد.
در زمان قاجار نیز در سال ۱۱۶۶ در زمان محمدخان قاجار، تهران به عنوان پایتخت رسمی ایران اعلام گردید و بناهای تاریخی زیادی هم در آن دوره ساخته شده است. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نقشه شهر توسط میرزا یوسف مستوفی الممالک طراحی گردید. در آنجا پس از دوران پهلوی، مجددا نوسازی و توسعه یافت و با ادامه توسعه و پیشرفتهای بعد از انقلاب، شهر تهران اکنون نیز پایتخت و بزرگترین شهر ایران محسوب می شود.
کاخ نیاوران در یک نگاه
در بین همه بناهای مهمی که در آن دوره ساخته شد، کاخ نیاوران به عنوان یک کاخ سلظنتی زیبا نیز بنا شد. مجموعه نیاوران در باغی باشکوه و با طراوت به وسعت حدود ۱۱ هکتار قرار گرفته و آثاری مربوط به دوران قاجار و پهلوی را در دل خود جای داده است. گفته می شود که تاریخ افتتاح این باغ، مقارن با سلطنت فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجاریه می باشد. فتحعلی شاه برای داشتن مکانی تفریحی و ییلاقی فرمان داد باغی زیبا در مرزهای شمالی شهر تهران ساخته شود.
بنا بر این و بر همین اساس، ترمز عصایی در نزدیکی روستایی به اسم کرده وی یا کرده به انتخاب گردید و باغی خیلی کوچکتر از آنچه امروز میتوان از آن بازدید کرد، در آنجا احداث شد. چنانکه گفته شد، باغ به جای یک ترمز چوبی ساخته شده است.
معنای عصا در زبان فارسی نیزار می باشد، به همین دلیل باغ را «نی آوران» به معنای محل تولید عصا نامگذاری کرده اند و پس از آن به «نیاوران» تغییر یافته است. باغ کنونی، کاخ صاحبقرانیه، موزههای جهان نما و حوض خانه، کاخ نیاوران ویژه، موزه کتابخانه سلطنتی، غرفه احمدشاهی، موزه اتومبیل سلطنتی و باغ امداد را شامل می شود.
در این میان کاخ صاحبقرانیه، کاخ نیاوران و کوشک احمد شاهی، سه کاخ اصلی مجموعه نیاوران به شمار می روند. در قسمت غربی کاخ صاحبقرانیه، موزه جهان نما هم وجود دارد. در همین موزه جذاب اشیای ارزشمندی از سراسر جهان را که به خاندان پهلوی تقدیم شده بود، دیده می شود.
گذشته از این، وسایل دیگری هم در آنجا هست که بعد از انقلاب خریداری شده است. موزه کتابخانه سلطنتی یکی از بخشهای مهم مجموعه نیاوران می باشد. گفته می شود که این کتابخانه متعلق به فرح پهلوی بود. معماری خاص این مکان بسیار چشم نواز است به گونه ای که می توان گفت طراحی داخلی ساختمان با معماری مدرن آن زمان در نوع خود واقعا بینظیر است.
به شما توصیه می شود در برنامه تهرانگردی خود بازدید از کاخ زیبای نیاوران را هم قرار دهید. برای آشنایی بیشتر با کاخهای تهران میتوانید به مقاله آیا معروفترین کاخ های سلطنتی تهران را می شناسید ! در همین سایت ایرانگرد مراجعه کنید.