جاذبه های سفر به خراسان شمالی در گذر تاریخ (قسمت اول)

استان خراسان شمالی با مرکزیت شهر بجنورد در شمال شرق ایران واقع شده است و از شمال با کشور ترکمنستان، از قسمت شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از بخش جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم مرز می‌باشد. این استان از گذشته های دور مورد توجه گردشگران، مورخان، دانشمندان و… فراوانی بوده است و آثار کشف شده در این استان از قدمت تاریخی کهن آن حکایت می‌کند. به همین دلیل جاذبه های سفر به خراسان شمالی زیاد است که محققان ایرانگرد در دو بخش آن‌ها را بررسی می‌کنند؛

جاذبه های سفر به خراسان شمالی کدام است؟

1-پارک‌ ملی سالوک در استان خراسان شمالی و در نزدیکی اسفراین قرار دارد. این منطقه زیستگاه پرندگان و حیوانات زیادی مانند آهو، قوچ و میش است و همچنین پوشش گیاهی آن گلابی، آلوچه وحشی، زرشک، قره‌میغ، ریخوک، زالزالک، نسترن وحشی و… می‌باشد. پارک ملی و منطقه حفاظت شده سالوک منابع آبی غنی دارند و از جمله دیدنی‌های این منطقه، قلعه سالوک است.

2-یکی دیگر از جاذبه های سفر به خراسان شمالی ، کاروانسرای سبزه میدان مربوط به دوره ناصری در بجنورد می‌باشد. یک حیاط مرکزی و ۳۴ حجره دارد. حمام سبزه میدان هم حمامی سنتی است که شیوه استحمام را در ۱۰۰ سال پیش در آن دیده می‌شود.

3-دره و چشمه هینورد در روستای اسفیدان، در استان خراسان شمالی واقع شده است. این دره‌ عمیق و طولانی در ضلع شمال غربی روستا قرار گرفته است و در کمرکش کوهی صخره‌ای قرار دارد و از جاذبه های سفر به خراسان شمالی می‌باشد.

4-آرامگاه باغ مزار، در شهرستان گرمه قرار دارد و یکی از آثار منحصر به فرد قرن هفتم هجری و متعلق به دوره ایلخانی می‌باشد و دقیقا معلوم نیست چه شخصیتی در آن دفن شده است، ولی ظاهر بنا حاکی از آن است که اینجا مدفن شخصیت بزرگ و تاثیرگذاری در منطقه بوده است.

5-دره بازخانه از جمله آبادترين و زيباترين دره‌های اطراف بجنورد می‌باشد كه بخشی از روستای درصوفيان واقع در بجنورد می‌باشد. چشمه‌های متعدد آب و باغ‌های ميوه و درختان گردو از مشخصات اصلی اين مسير می‌باشد. از جاذبه‌های این دره، مسیر‌های کوتاه سنگنوردی و آرامگاهی زیارتی معروف به خاتون قیامت است، که بر جاذبه های سفر به خراسان شمالی می‌افزاید.

6-آب‌انبار صفی‌آباد در اطراف اسفراین و در میدان مسجد جامع قرار گرفته است. این آب‌انبار به وسیله صفی خان بغایری حاکم بام و صفی‌آباد بنا شد و به دوره افشار و قاجار مربوط می‌شود. این آب انبار در طول زمان بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.

7-آبشار کهنه اوغاز در شرق روستای کهنه اوغاز واقع شده است. مناظر دیدنی و قدمتی ۶۰۰ ساله دارد. این روستا در ۳۰ کیلومتری شمال شرق شیروان قرار گرفته و در مسیر آن روستاهای قلعه چه، هنامه، بی بهره و اوغاز هم دیده می‌شود که می‌توان گفت از جاذبه های سفر به استان خراسان شمالی می‌باشد.

8-فخرالدین حمزه بن علی ملک بن حسن اسفراینی، شاعر، عارف و مورخ پارسیگوی در آذر ماه سال ۷۸۴ ه.ق در اسفراین به دنیا آمد. از آغاز جوانی به سرودن شعر پرداخت. چون ولادتش در آذر بود، «آذری» را به عنوان تخلص برگزید. پس از وفات در اسفراین به خاك سپرده شد و آرامگاه اسفراینی از آثار تاریخی این‌جا است.

9-آرامگاه شيخ رضی الدين علی لالا ادكانی از قرون میانی اسلامی در روستای ادکان در شهرستان اسفراین به یادگار مانده است. در پلان این آرامگاه که در محل، به امامزاده معروف شده، از نوع چهارضلعی گنبددار الهام گرفته شده است و در گذشته چهار ورودی داشته اما در حال حاضر درهای غربی و جنوب آن مسدود می‌باشد و از جاذبه های سفر به خراسان شمالی محسوب می‌شود.

10-آب گرم ایوب پیغمبر در بخش کوهستانی گرمخان دهستان گیفان، در شمال شرقی شهر بجنورد قرار گرفته است. چشمه آب گرم اصلی روستا، به صورت استخری چند ضلعی می‌باشد. در اطراف این استخر حصارکشی‌هایی وجود دارد که برای حفظ امنیت و جلوگیری از سقوط افراد و حیوانات، در نظر گرفته شده‌اند. آب‌های معدنی به علت داشتن املاح و خاصیت‌های درمانی، یکی از جاذبه‌های گردشگری این استان محسوب می‌شوند.

11-شاه جهان از بلندترین ارتفاعاتی می‌باشد که دنباله آن‏ به کوه‌های بینالود و آلاداغ می‌‏رسد. این رشته کوه دنباله سلسله جبال‏ البرز می‌باشد. کوه شاه جهان از چند قسمت تشکیل شده که هر کدام به نامی خاص معروف است. به عنوان مثال؛ خروس یا کرکس‏رو، تخته‏ میرزا، گورکی یا گورکان یا گبرکان از نام‌های آن به شمار می‌روند. همچنین این رشته کوه از طاقدس‌ها و ناودیس‌های فشرده و متقارن تشکیل شده که حداکثر فشردگی را در مرکز دارد و صخره‌های عظیم و عریان هم در آن دیده می‌شود. وجود مراتع زیبا و گوناگون باعث شده این منطقه زیستگاه حیواناتی مانند شغال، آهو، گرگ، گورکن، خرگوش، روباه، خوک، پلنگ، کفتار و بزکوهی و… هم باشد و در فهرست جاذبه های سفر به خراسان شمالی قرار گیرد.

12-تاش قلعه به معنی قلعه سنگی، در غرب روستای اسفیدان قرار دارد. روی این قلعه، دیوارهای سنگی، سفال ساده نخودی و قرمز رنگ و سفال‌های منقش با رنگ‌های گوناگون قابل رویت است.

13-امامزاده دلاور، از جمله آثار قدیمی و تاریخی شهرستان مانه و سملقان و از جاذبه های سفر به خراسان شمالی است که در شمال شهر آشخانه قرار دارد. این مکان که به امامزاده دیباج هم معروف است، از نوادگان امام رضا (ع) می‌باشد.

14-بنای امامزاده شاهزاده زید، از آثار مذهبی-تاریخی مربوط به قرون میانی اسلامی در شهرستان اسفراین می‌باشد. پلان بنا در اصل هشت ضلعی بوده ولی طی تعمیرات مکرر نامنظم و چند وجهی دیده می‌شود. بر مزار امامزاده یک صندوقچه چوبی منبت­‌کاری شده دیده می‌شود که در گرداگرد آن کتیبه‌هایی به خط نسخ نوشته شده و در بخش‌های مختلف هم با شمسه و ترنج‌های هندسی در قاب‌هایی مربع، به زیبایی زینت شده است. مصالح اصلی این بنا خشت و گل بوده که بعدها نمای آن را با آجر کار کرده‌اند.

15- محوطه چلو مربوط به عصر مس-مفرغ در شهرستان جاجرم می‌باشد که در فهرست آثار ملی ثبت و از جاذبه های سفر به خراسان شمالی است.

16-پناهگاه حیات‌وحش میاندشت، از مناطق استپی در جنوب شرقی شهرستان جاجرم قرار دارد و از بهترین زیستگاه‌های آهو و یوزپلنگ بوده و دارای پوشش گیاهی و جانوری متنوع می‌باشد. تحقیقات ایرانگرد نشان می‌دهد که حدود ۱۲۰ گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده و از میان آن‌ها می‌توان به بابونه سفید، خارشتر، کاکوتی، اشنیان، اسپند، گل جالیزی و… اشاره کرد. همچنین در این حیات‌وحش جانورانی مثل روباه معمولی، خرگوش، آنقوت، هوبره، گوسفند وحشی، گرگ، گراز، طرلان، سارگپه پابلند، عقاب شاهی، دلیجه، انواع موش دوپا، سیاه‌گوش، گربه دشتی و… هم زندگی می‌کنند.

17-چشمه آب معدنی مهمانک در شرق روستای مهمانک در استان خراسان شمالی واقع شده است که از زير يک کوه آهکی و از چندين نقطه خارج شده و در زبان محلی به گرموک معروف است. در آب زلال این چشمه، ماهی‌هايی زیبا، کوچک و خاکستری وجود دارد و گاهی به دلیل سنگ‌هايی که در آن هست به رنگ آبی ديده می‌شودو این همه زیبایی باعث شده این منطقه هم از جاذبه های سفر به استان خراسان شمالی محسوب شود.

18-منطقه زیبا و ییلاقی زوارم در ۲۸ کیلومتری جنوب شرقی شیروان و ۸۳ کیلومتری بجنورد واقع شده است که در آن چشمه‌سارها، آبشارها، حوضچه‌های سنگی، کوه‌های سر به فلک کشیده، باغ‌های میوه، رودخانه پرآب، مراتع غنی و انواع گیاهان دارویی و خوراکی و رودخانه‌ایی زیبا وجود داشته و تماشای آن خالی از لطف نیست.

19-قلعه سالوک، سعلوک و یا صعلوک دژی استوار با قدمتی مربوط به قرن‌های 6 و 7 هجری قمری، در ارتفاعات سالوک قرار دارد. این قلعه بر فراز صخره‌ای منفرد با دیواره‌های پرتگاهی قرار گرفته است. داخل قلعه، بقایای امکانات گوناگون مانند انبار آذوقه و غلات، حمام، آسیاب، زندان و محل سکونت فرمانده قلعه و افراد دیگر هم دیده می‌شود که از آن به عنوان برجسته‌ترین قلعه‌های نظامی دوره اسلامی در شمال خراسان از نظر وسعت و موقعیت یاد کرده‌اند و آن را در فهرست جاذبه های سفر به خراسان شمالی قرار می‌دهند.

20-آبشار جم یا آبشار سالوک در دامنه‌ قله سالوک در ارتفاع ۲۴۰۰ متری از سطح دریا، در پارک ملی سالوک واقع شده که یخ زدن آن در فصول سرد مناظر بدیعی را به وجود می‌آورد و برای یخ‌نوردی کوهنوردان نیز هیجان‌انگیز و مناسب است.

21-آبشار توی در غرب اسفراین و در نزدیکی روستای توی قرار دارد. رودخانه‌ای زیبا که از کوه‌های سالوک در شمال این روستا، سرچشمه می‌گیرد و چندین آبشار زیبا را به وجود آورده و برای گردشگران دارای جذابیت خاصی است و از جاذبه های سفر به استان خراسان شمالی می‌باشد.

22-آبشار دره جاج در شمال شرقی روستای سست از توابع اسفراین واقع شده است. روستای سست از جمله بزرگ‌ترین روستا‌های شهرستان اسفراین می‌باشد. آبشار دره جاج از ۲ پله تشکیل شده و ارتفاع آن در حدود ۴۰ متر می‌باشد. این آبشار زیبا از چشمه‌ای در بالادست سرچشمه گرفته و پس از تشکیل آبشار وارد دره جاج می‌شود.

23-آبشار دره زاری در دره زاری قرار دارد. این آبشار حدود ۳۰ متر ارتفاع داشته و آبشاری فصلی می‌باشد. در این منطقه دره‌های زاری، جوزی و چهار برج و همچنین جنگل‌های پراکنده دیده می‌شود. این‌جا زیستگاه پرندگان و حیوانات بسیاری مانند آهو، قوچ، میش است و جاذبه‌های گیاهی مانند گلابی و آلوچه وحشی، زرشک، قره میغ، ریخوک، زالزالک، نسترن وحشی و … در آن دیده می‌شود. این منطقه زیبا هم از جاذبه های سفر به خراسان شمالی است.

عکس‌های و خاطرات خود را از سفر به استان خراسان شمالی برای ما ارسال کنید تا در ایرانگرد به ثبت برسانیم.

سهیلا محمدی‌نیا