در این مقاله از گردشگری ایرانگرد به معرفی کشور همسایه شمالی ایران، جمهوری آذربایجان می پردازیم.
پیدایش قوم آذربایجانی، به اساطیر آنها برمی گردد. جایی که گرگی به نام آسِنا از کودکی که به دنبال جنگ آواره می شود محافظت می کند و او را بزرگ می کند. آسنا از پسربچه باردار می شود و ده فرزند به دنیا می آورد که یکی از آنها به نام ییجی نیشیوو (Yizhi Nishivu) رهبری آنها را به عهده می گیرد و امپراتوری آشینا را بنا میکند. بدین ترتیب آشینا محل حکومت ترک های اول تاریخ می گردد.
اما تاریخ منطقه ی آذربایجان امروزی به ده هزار سال پیش برمی گردد که مادها در آنجا ساکن شدند. عده ای از مادها که به نام آلبانبب های قفقاز شناخته می شدند، در منطقه آذربایجان ساکن شدند. این منطقه به زودی تحت امپراتوری هخامنشی در آمد. در زمان هخامنشیان، ایران به قسمت های مختلفی به نام ساتراپ تقسیم می شد که تقریبا معادل استان خودمان است. ساتراپی که آلبانیایی های قفقاز در آنجا زندگی می کردند آتروپاتِن نام داشت.
در این دوره، دین زرتشت اهمیت زیادی در منطقه قفقاز داشت و دین رسمی مردم آن دوران بود. با شکست ایران از اسکندر مقدونی، منطقه قفقاز در کنترل یونانی ها و سپس رومی ها قرار گرفت که البته کمی بعد استقلال پیدا کرد. در زمان ساسانیان، جنوب قفقاز در اختیار ایران، و شمالش در اختیار روم شرقی قرار داشت.
با فتح ایران توسط مسلمانان، قفقازبه دست خلافت اسلامی افتاد و مردم منطقه آذربایجان کم کم به اسلام گرویدند. منطقه آذربایجان در این دوره به نام آران شناخته می شد که تا قرن ها همین نام روی آن باقی ماند.
با روی کار آمدن حکومت های ایرانی، آزادی عمل برای مردم آران بیشتر شد. همزمان، ترک های اوغوز از شمال قفقاز و آسیای میانه، شروع به مهاجرت وسیع به منطقه آران کردند و کم کم اکثریت جمعیت این منطقه رو شکل دادند.
شکل گیری حکومت های ترک از جمله آل بویه، سلجوقی و غزنوی، قدرت آران را بیشتر کرد و کم کم آران تبدیل به بازی گردان اصلی در منطقه ایران شد. سپس حمله ی مغول به ایران آسیب زیادی زد اما آران آسیب چندانی ندید چون از نظر قومیتی، ترک های زیادی در سپاه مغول حضور داشتند و حتی قدرت آران به دنبال حمله مغول افزایش یافت. با روی کار آمدن صفویه، آران آنقدر قدرت داشت که توسط سپاهی به نام قزلباش ها، صفویه را قدرت داد و حاکم اصلی منطقه کرد.
در زمان قاجار بود که روسیه طبق معاهده ترکمنچای ، کنترل آران را به دست گرفت. با سقوط روسیه تزاری، در سال 1917 میلادی جمهوری دموکرات آذربایجان که نامش را از آتروپاتن باستان گرفته بود اعلام استقلال کرد.
این جمهوری، اولین کشور مسلمان دموکراتیک به شمار می آمد و همچنین اولین کشور مسلمانی بود که زنان از حقوق برابر مردان در آن برخوردار بودند.
اما خیلی زود، شوروی تشکیل شد و آذربایجان مجددا تحت سلطه کمونیسم قرار گرفت. مبارزه های استقلال طلبانه زیادی شکل گرفت و مردم زیادی طی سال های شوروی در آذربایجان کشته شدند. سرانجام با سقوط شوروی در سال 1991 میلادی ، آذربایجان با همان نام و پرچم سال 1917، استقلال خودش را اعلام کرد.
بعد از استقلال جمهوری های عضو شوروی، تعارض جدیدی در منطقه شکل گرفت. ساکنین منطقه قره باغ که اکثرا ارمنی بودند، طی تجمعات گسترده، درخواست پیوستن به ارمنستان را اعلام کردند.
قره باغ یا آرتساخ (به ارمنی)، منطقه ای ارمنی نشین بود که در زمان استالین تحت کنترل آذربایجان درآمد و بعد از استقلال هم در محافل بین المللی جزئی از خاک آذربایجان شناخته شد.
با شروع کشت و کشتار و اخراج اقلیت آذری منطقه قره باغ توسط اکثریت ارمنی، جنگ شکل گرفت. جنگی که 35 هزار نفر کشته داد و در نهایت بدون اعلام صلح، طی یک آتش بس نمایشی، قره باغ جزئی از آذربایجان باقی ماند ولی توسط حکومت ارمنی به نام جمهوری خود مختار آرتساخ اداره شد. وضعیت جنگی تا به امروز بین آذربایجان و ارمنستان ادامه دارد و به همین دلیل است که رئیس جمهور آذربایجان عوض نمی شود.
آذربایجان در سالهای نخستین پس از استقلال، وضعیتی به شدت به هم ریخته داشت. زیر ساخت های کافی را نداشت و کاملا یک کشور جنگ زده بود. اما حیدر علیف،رئیس جمهور این کشور که خودش زمانی رئیس کا. گ. ب (سرویس اطلاعات شوروی) در آذربایجان بود، کشور را فقط در چند سال از فرش به عرش رساند!
آذربایجان با تکیه به منابع نفتی خودش و نزدیک شدن به آمریکا و غرب، به سرعت پیشرفت کرد. اگر در گذشته به باکو سفر کرده باشید و اخیرا هم رفته باشید، متوجه منظورم از این پیشرفت بزرگ خواهید شد. جمهوری آذربایجان از کشوری جنگ زده به یکی از مرفه ترین کشورهای منطقه تبدیل شد.
می رسیم به باکو که پایتخت آذربایجان است. شهری که هر بار به آنجا سفر کنید تغییر را خواهید دید. به نقل از توریست هایی که در دو دهه پشت هم به باکو سفر کرده اند آنقدر شهر تغییر کرده بود که باورشان نمی شد اینجا همان باکوی 10 سال پیش است!
یکی از جذابیت های باکو این است که شهر قدیمی که به icerisehir معروف است، همانقدر دست نخورده در کنار ساختمان های مدرن شهر باقی مانده است.
و البته از نظر توریست ها باکو زیباترین نورپردازی های خیابانی شبانه را در بین تمام جاهایی که دیده اند دارد.
خیابان نظامی در باکو با فضای زیبا و معماری جذاب، آن را به مرکزی ایده آل برای شهر باکو تبدیل کرده است.
پارک ملی آبشرون، از جاهای طبیعی و زیبای آذربایجان به شمار می رود.
آذربایجان با داشتن 350 گِل افشان، رکورد دار تعداد گل افشانهای دنیاست.
منطقه نفتالان ، جایی که نفت آنقدر در آن زیاد است که به مصارف تفریحی کشده شده است!
در این منطقه یک ریزورت قرار دارد که از حمام های نفت و ماساژ با نفت و غیره تشکیل شده که گفته می شود خواص درمانی دارد.
منطقه ی Gobustan از 6000 سنگ نوشته و نقاشی های صخره ای تشکیل شده که بیانگر حیات در منطقه آذربایجان از ده ها هزار سال پیش بوده است.
می رسیم به پارک ملی شیروان، جایی که گونه های زیادی از جمله فلامینگوها و آهو در آن دیده می شوند. مساحت پارک ملی شیروان به 54 هزار هکتار می رسد و محلی مناسب برای کمپ زدن به شمار می رود.
از جاهای تفریحی آذربایجان، ریزوت تفریحی Nabran است که برای هموطنان اهل تفریحات آبی مکانی ایده آل محسوب می شود.
اما زیباترین نقطه ی این کشور شهر شِکی هست. این شهر که قدمت سکونت در آن به 2500 سال قبل برمی گردد، از زمان باستان تولید ابریشم داشت و از قضا روی جاده ابریشم هم قرار داشت.
این شهر انقدر زیباست که می توانید یک هفته کامل از طبیعت زیبایش استفاده کنید و لذت ببرید.
یا نارداغ یا کوه سوزان، کوهی در آذربایجان است که روی منابع گاز قرار دارد و همین باعث ایجاد شعله های دائمی آتش در اطرافش شده است. این کوه در گذشته محل مقدسی برای زرتشتیان بوده است ، چون آتشی خاموش نشدنی را به نمایش می گذاشته است.
این عکس مربوط به آتشگاه زرتشت است. معبدی زرتشتی در حومه ی باکو که در قرن 17 ام، صدها سال بعد از رواج این دین در آذربایجان ساخته شده است.
کشور آذربایجان چیزهای زیادی برای زرتشتیان داشته است.یاناربولاغ جائیست که آب به علت همجواری با گازهای متان طبیعی شعله ور می شود و چه چیزی بهتر از این برای معجزه بودن است!
از گنجه غافل نشویم، شهری زیبا و قدیمی که شاعر بزرگ آذری، نظامی گنجوی اهل آنجاست و مقبره وی در این شهر قرار دارد.
نظامی گنجوی قطعا یکی از عظیم ترین چهره های ادبیات دنیاست که با ” لیلی و مجنون” زیبا شناخته می شود و به تنهایی نام گنجه را به رخ تمام دنیا میکشد.
منطقه ی نخجوان، منطقه ای خود مختار متعلق به جمهوری آذربایجان است که در ورای کشور ارمنستان قرار دارد. نخجوان طبیعت زیبایی دارد و گفته می شود در حال پیشرفت سریعی است.
اینجا شهر Stepanakert، پایتخت منطقه خودمختار قره باغ یا آرتساخ هست که شاهد خون و خونریزی های متعددی در طول تاریخ بوده است. کنترل این شهر در درست جمهوری خودمختار آرتساخ هست که توسط ارمنستان حمایت میشود. اما طبق قوانین بین المللی جزئی از آذربایجان محسوب میشود. در این منطقه همه چیز پیچیده است.
نا گفته نماند که مردم منطقه قره باغ ارمنی هستند.
مهم ترین نقطه ی قره باغ یا آرتساخ، این دو مجسمه هست که در نزدیکی شهر Stepanakert ساخته شده اند. این دو مجسمه که در سال 1967 بنا شده اند، نمادی از مردم ارمنی آرتساخ هستند که در کوهستان ها زندگی میکنند.
این مجسمه نماد مهمی در استقلال آرتساخ و پیوستنش به ارمنستان به شمار می رود. در حدی که پخش شدن تصویرش در ویدئوی مربوط به ارمنستان در مسابقات یوروویژن 2009 که در باکو برگزار شد، موجب برانگیخته شدن خشم مقامات آذربایجان شد و در نهایت ارمنی ها آن را از ویدئوشان حذف کردند.
غذای ملی آذربایجان، پیلاو یا همان پلو خودمان است که معمولا با گوشت سرو میشود. باید در نظر داشته باشید که در شرایط سختی مثل قحطی زمان شوروی، چنین غذای ساده ای قطعا وعده ای مجلسی به شمار می رفت و در نتیجه ورود خصلت ملی گرایی به آن چیز عجیبی نیست.
در کنار نفت، یکی از مهمترین تولیدات و منابع درآمد آذربایجان، فرش بوده و هست. فرش بافی از هزاران سال قبل تا کنون رسمی سنتی در آذربایجان بوده است و امروزه هم بهترین فرش ها را این مردم تولید می کنند.
واحد پول آذربایجان منات است. آذربایجان زمانی مقصدی ارزان برای ایرانی ها بود. اما با وضعیت فجیع اقتصاد ایران در سالهای اخیر و رشد اقتصادی آذربایجان، در حال حاضر گشتن در ایران برای مردم آذربایجان گزینه ای بسیار ارزان به حساب می آید.
هزینه های حدودی:
سفر کم خرج: روزانه 50 دلار+ پرواز
سفر معمولی: روزانه 100 دلار+ پرواز
سفر لاکچری: روزانه 170 دلار+ پرواز
اگر این مقاله برای شما جذاب بود به دوستان خود معرفی کنید.