زندگینامه دکتر محمد رسولی شاهنامه شناس نو اندیش

محمد رسولی (زاده 7 آبان 1350) ادیب، نویسنده، حقوقدان و شاهنامه پژوه بزرگ ایرانی است. عمده کارهای پژوهشی محمد رسولی شاهنامه و اسطوره شناسی بوده است.

گروهی از آگاهان که دوستدار فرهنگ ایرانی هستند محمد رسولی را بزرگترین شاهنامه شناس دوران جدید می‌دانند. (شاهنامه فردوسی را از نگاه دکتر محمد رسولی متفاوت تر ببینید)

ایشان ضمن تسلط به شاهنامه توانسته است حقوق عمومی و علوم سیاسی را با شاهنامه تطبیق دهد و شاهنامه را به روز نموده و نگاه جدیدی به شاهنامه ایجاد کند.

دکتر محمد رسولی بنیانگذار موسسه فرهنگی بزرگمهر حکیم می‌باشد و هم چنان تحقیق و پژوهش ایشان بر روی جنبه های مختلف شاهنامه ادامه دارد.

می توان گفت محمد رسولی یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های علمی است که با آثار تولیدی و استنباط موضوعات گوناگون از شاهنامه، به شاهنامه غنای زیادی بخشیده است و موجب توجه جدی جامعه علمی نسبت به شاهنامه شده است.

وی سابقه‌ی برگزاری ده‌ها جلسه‌ی تخصصی شاهنامه شناسی و ایراد سخنرانی‌های متعدد از شاهنامه را در کارنامه خود دارد، همچنین ایشان در مجامع علمی همچون دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی و…. سخنرانی‌های متعددی در مورد شاهنامه  و نظریه‌های موجود پیرامون آن ایراد نموده اند.

نگاهی به سال‌های نخست زندگی دکتر محمد رسولی

محمد رسولی در 7 آبان 1350 (29/10/1971) درشهرکرد متولد شد.

ایشان از دوران کودکی با کتاب و کتابخوانی ارتباط خوبی داشت و علاقه خود نسبت به ادبیات و شعر و تاریخ را از ابتدای دبستان نشان داد.

در انشا نویسی مهارت خوبی داشت به گونه‌ای که به درخواست مدیر مدرسه اغلب انشای خود را در صف صبحگاهی مدرسه برای همه می‌خواند.

در دوران مدرسه روزنامه دیواری مدرسه را راه اندازی کرد و خودش آن را می نوشت.

رسولی می‌گوید: در ایجاد علاقه و توجه وی نسبت به شاهنامه پدرشان بیشترین تاثیر را داشته زیرا همیشه داستان‌ها و شعرهای شاهنامه را از زبان ایشان می‌شنیده است. این آشنایی توسط پدر در او انگیزه و علاقه‌ای ایجاد کرد که پس از آن هرگز مطالعه وتحقیق وپژوهش شاهنامه را رها نکرد. چه در دوران تحصیل و چه تاکنون همچنان این پژوهش به صورت عمیق در زندگی ایشان جاری است.

وی پس از اتمام مقطع دبیرستان در رشته علوم انسانی، برای ادامه تحصیل در رشته حقوق قضایی وارد دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران شد.

در دوران دانشجویی عمدتا تحقیقات حقوق رشته خود را با موضوعاتی از شاهنامه آمیخته می‌کرد و این نگاه نو برای اساتید دانشگاه جذابیت داشت و او را برای ادامه دادن این مسیر تطبیقی  بیشتر تشویق می‌کردند.

محمد رسولی در دوره کارشناسی ارشد رشته مدرن و تازه “حقوق اقتصادی” را برگزید و در حین تحصیل دراین رشته مقاله  “حقوق اقتصادی در شاهنامه” را نوشت که بعد ها در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید.

مقاله حقوق اقتصادی در شاهنامه برای نخستین بار سبب توجه جدی افراد حقوقی به این کتاب شد.

همچنین آقای محمد رسولی در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به تاریخ ایران باستان و اشارات شاهنامه پرداختند.

وی در سال 1379 کتاب “پندهای شاهنامه” را در سن بیست و نه سالگی به چاپ رساند. تدوین این کتاب تقریبا دو سال به طول انجامیده بود و البته این کتاب نخستین کتاب جدی رسولی با موضوع شاهنامه بود.

کتاب مذکور که به پند و اندرز‌های شاهنامه پرداخته بود خیلی زود مورد توجه جامعه مخاطب قرار گرفت و به چاپ دوم رسید.

محمد رسولی در دوره تحصیل کارشناسی ارشد همزمان در کلاس های شاهنامه پژوهی استاد فریدون جنیدی و دکتر هوشنگ طالع بدون یک جلسه غیبت به مدت ده سال حضوری پررنگ داشت.

محمد رسولی در حین مطالعه دانشگاهی در رشته حقوق و همزمان تحصیل شاهنامه در کلاس های استادان شاهنامه شناس، ابداع کننده نظریه جدیدی برمبنای این که ‌”آنچه از حقوق عمومی که به عنوان حقوق سیاسی در دانشگاه‌ها گفته می‌شود در عهد کهن ایران نیز وجود داشته  و با اشاراتی در شاهنامه سندیت آن موجود است” و در همین راستا ایشان مطالعات خود را در شاهنامه براین موضوع قرار دادند و در نهایت این تحقیق و تحلیل و پژوهش ها منجر به خلق کتاب مهمی به نام  “مبانی حقوق عمومی در ایران کهن” به نویسندگی ایشان شد، در این کتاب می‌خوانیم که”برخلاف آنچه که در دانشکده‌ها گفته می‌شود، حقوق عمومی در قرن هجدهم میلادی در اروپا پس از انقلاب کبیر فرانسه پیدا و متولد نشده است بلکه با تحلیل و استناد بر شاهنامه درمی‌یابیم که این رشته و مفاهیم آن در حدود چهار هزار سال پیش در ایران رواج داشته است”

بعد از انتشار این کتاب با این نگاه بسیار نو و ساختار شکن قابل انتظار بود که این نظریه در وهله نخست مورد قبول جامعه علمی و حقوقی قرار نگیرد و نقد بر آن بسیار وارد شود، اما پس از چندی به دلیل اینکه یارای مقابله علمی با این نظریه وجود نداشت مجامع مجبور به سکوت و در مواردی حتی پذیرفته شد و برای اثبات بیشتر آن کمک کردند.

محمد رسولی در سال 1395 رساله دکترای خود تحت عنوان “مفاهیم حقوق عمومی در شاهنامه” با پیگیری‌ها و استمرار بر موضوع با مشاوره‌های دکتر علی اکبر گرجی به عنوان استاد راهنما به تصویب دانشگاه رسانید. اما متاسفانه پس از یک سال وقتی رساله آماده دفاع شد، به دلیل نبود استاد و داور مرتبط با موضوع و وارد شدن نقد‌هایی بر مبنای اینکه شاهنامه ارتباطی با حقوق ندارد و این یک نگاه کاملا ساختار شکن و جدید است در نتیجه پذیرش آن برای سیستم آموزشی قابل قبول نبود و آقای رسولی مجبور به تغییر موضوع رساله خود شده و در نتیجه جز استثنا افرادی است که برای دکترای خود دو رساله نوشته و به ثبت رسانده است و موفق به کسب دکترای حقوق عمومی در سال 1399 از دانشگاه تهران شد.

از کار های رسانه ای ایشان می توان به اجرای چهل برنامه رادیویی در برنامه”در قلمرو فرهنگ – رادیو فرهنگ” با موضوعیت شاهنامه و همچنین دیگر برنامه های رسانه ای و مجلات گوناگون اشاره کرد.

محمد رسولی همچنین در طی این سال ها به برگزاری نشست‌های تخصصی شاهنامه پژوهی اهتمام ورزیده و با جمع آوری افراد شاهنامه پژوه تیزهوش برای تحقیق و پژوهش و تربیت آنها برای زنده نگه داشتن این مسیر رسالت خود را ادامه می دهند.

وی هم چنان نیز تحقیقات و مقالات و کشفیات جدید خود را در ماهنامه و سایر نشریات منتشر می‌کنند.

برخی از آثار دکتر رسولی و موضوعات آن‌ها

1. گفتارهای شاهنامه: در این کتاب بخش دوران کهن تاریخ ایران در قالب چهل گفتار به سادگی و کوتاهی بیان شده است، و نکات مهم و اساسی شاهنامه در قالب این چهل گفتار منتشر شده است.

2. داستان باستان: حاوی چهل داستان کوتاه از ایران باستان که در شاهنامه بیان شده است.

3. نگاهی نو به شاهنامه: این کتاب برداشتی نو از شاهنامه است، و حاوی نکاتی کلیدی برای درک و دریافت درست شاهنامه برای مخاطب می باشد که درک مخاطب از شاهنامه را کاملا متفاوت می کند.

4. مقالات شاهنامه: این کتاب شامل برخی از نوشته ها، گفتارها و دیدگاه آقای رسولی نسبت به شاهنامه است که به موضوعات مختلف در شاهنامه اشاره می کند.

5. پندهای شاهنامه: کتاب حاوی ابیات و جملات حکیمانه و پندآموز شاهنامه است، که از کل شاهنامه استخراج شده و طی حدود دوسال جمع آوری در دسترس عموم قرار گرفته است.

6. خردنامه: در این کتاب آقای رسولی، به خرد در شاهنامه پرداخته می شود و با نگاهی فلسفی به بحث در مورد تفاوت بین عقل و خرد می پردازد و مجموعه ای از بیت های شاهنامه در مورد خرد نیز در کتاب منتشر شده است.

7. مبانی حقوق عمومی در شاهنامه: پژوهشی عمیق و تخصصی در شاهنامه در راستای اثبات وجود مفاهیم حقوق عمومی و سیاسی در ایران عهد کهن می باشد.

8. ناسوخ: کتابی به سبک سورئالیسم که تاریخ ده هزارساله ایران را به شکلی راز آلود بیان می کند. از همین کتاب فیلمی تحت همین عنوان تولید شده است.

9. سوگواری ایرانی: آشنایی با آیین سوگ و سوگواری در ایران قدیم براساس کتاب شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی.

10. آشپزی و خوراکی در شاهنامه: این کتاب با تحقیق و تحلیل کل شاهنامه از آغاز تا پایان سیر تغییرات خوراک انسان از ابتدا تا کنون را بررسی کرده است.

11. حقوق اقتصادی: در این کتاب علاوه بر مسائل حقوقی امروز، تحلیلی دارد بر حقوق اقتصادی مردم ایران کهن و باستان بر اساس شاهنامه.

از دیگر آثار مکتوب آقای محمد رسولی می‌توان به حقوق حمل و نقل، بوفی کور، مبارزه با پولشویی، نگاهی به حقوق زن و قوانین آن در تاریخ ایران، حقوق و دعاوی املاک، ایران و روابط بین الملل، حقوق کارگران و کارکنان واحد های اقتصادی پس از انتقال، حقوق خانواده، بررسی قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، حقوق سالمندان، بزرگمهر حکیم و… اشاره کرد.