علمکوه در رشته کوه البرز مرکزی و منطقه تخت سلیمان قرار دارد و با 4850 متر ارتفاع، دومین کوه مرتفع ایران بعد از کوه دماوند می باشد.
در این مقاله از ایرانگرد، راهنمای کاملی از صعود به علمکوه را در اختیار شما قرار می دهیم.
این قله باشکوه در روستای کلاردشت در شمال غربی تهران و نزدیک دریای خزر قرار دارد.
علمکوه را به دلیل کوهپایه های شیب دار، یخچال های طبیعی و برف زارهای زیبا و مسیرهای فنی چالش برانگیز، اغلب بهشت کوهنوردان می نامند.
اگرچه کوه دماوند به عنوان برجسته ترین قله ایران، علمکوه را تحت الشعاع خود قرار داده است، اما این قله شگفت انگیز برای علاقه مندان به کوه و طبیعتگردی جذابیتهای زیادی برای ارائه دارد.
دیوار گرانیتی به ارتفاع 500 متر در جبهه شمالی علمکوه معروف به دیوار بزرگ علمکوه یکی از جاذبه های این قله زیبا است. کوهنوردان از سراسر جهان مانند فرانسه، ایتالیا، لهستان و … مسیرهایی را در این دیوار باز کرده اند. نام هر مسیر بر اساس ملیت گروه کوهنوردانی است که آن را افتتاح کرده اند.
شرایط آب و هوایی علمکوه
علمکوه به دلیل نزدیکی به دریای خزر، آب و هوای نسبتاً مرطوبی دارد و به همین دلیل بارش برف و بارندگی در این کوه بسیار زیاد است. فصل کوه نوردی در علمکوه از اواخر بهار تا اواخر تابستان می باشد و بهترین زمان برای صعود به علمکوه در ماه های تیر و مرداد به دلیل آب و هوای پایدار است. صعود به این کوه باشکوه در ماه های مختلف سال، به کوهنوردان این امکان را می دهد که از مناطق برفی دیدن کنند و از دره های سرسبز لذت ببرند. بین اواسط مرداد تا اواسط شهریور، آب و هوا نسبتاً خشک و بدون بارندگی است. با نزدیک شدن به زمستان، هوا در علمکوه سردتر می شود و بارش برف سنگین به این ترتیب آغاز می شود. پس از شروع پاییز هیچ تور کوهپیمایی برگزار نمی شود.
پوشش گیاهی علمکوه
منطقه علمکوه دارای پوشش گیاهی زیبا و غنی است و به دلیل نزدیکی به دریای خزر، آب و هوای نسبتا مرطوبی دارد. روستای کلاردشت با جنگل های وسیع و دل انگیزش به عنوان قلب سرسبز ایران شناخته می شود. درختانی مانند کاج، افرا، راش، توسکا، پنبه و انواع توت بیشتر در کوهپایه ها و ارتفاعات کمتر دیده می شود. با افزایش ارتفاع، جنگلهای سبز با یخچالها و میدانهای برفی جایگزین میشوند. نواحی مرتفع علم کوه را گون milkvetch و چای کوهی پوشانده است.
جانوران در علمکوه
علم کوه واقع در البرز مرکزی، زیستگاه طبیعی چندین گونه گوشتخوار، گیاهخوار، پرندگان و خزندگان است. چند گونه مارمولک و نوع منحصر به فرد افعی به نام افعی چمنزاری از خزندگانی هستند که در منطقه علمکوه یافت می شوند. پرندگانی مانند عقاب ایرانی، کلاغ و شاهین نیز در ارتفاعات دیده می شوند. دسته های گراز و بز کوهی نیز در این منطقه پرسه می زنند. علم کوه همچنین زیستگاه پلنگ، گرگ و روباه می باشد.
مسیرهای پیاده روی علمکوه
علمکوه دارای دو مسیر اصلی کوهنوردی است که یکی در جبهه جنوبی و دیگری در جبهه شمالی کوه قرار دارد. مسیر جنوبی، مسیر انتخابی اکثر تورهای کوهنوردی است زیرا یک مسیر طبیعی و بدون مشکل فنی است. فتح علمکوه در مسیر شمالی دشوارتر است و به دلیل کوهپایه های شیب دار، مهارت های کوهنوردی بالاتری را می طلبد.
هر دو مسیر جنوبی و شمالی از روستای ونداربن یکی از روستاهای تابعه کلاردشت شروع می شود. کلاردشت حدود 3 ساعت با تهران فاصله دارد و پس از آن 2 ساعت دیگر تا کمپ ونداربن باقی مانده است.
مسیر شمالی: مسیر کوهنوردی شمالی مستقیماً بعد از کمپ ونداربن آغاز می شود. این مسیر به نام مسیر علمچال به یخچال علمچال در نزدیکی دیوار بزرگ علمکوه نیز معروف است. مسیر شمالی تا کلبه سرچال (3950 متر) و پس از آن تا کمپ علمچال واقع بر فراز یخچال علمچال (4200 متر) ادامه دارد. این کمپ فاقد کلبه و پناهگاه می باشد. پیاده روی تا سرچال 4 تا 5 ساعت طول می کشد و 2 الی 3 ساعت دیگر برای رسیدن به کمپ علمچال پیاده روی باقی مانده است. مسیر سرچال به علمچال شیب ندارد و ارتفاع آن تنها 300 متر است. چندین قله از جمله تخت سلیمان و سیاه کمان در مسیر صعود به یخچال علمچال قابل مشاهده است. بقیه مسیر تا قله علمکوه به خط الراس سیاه سنگ معروف است. این مسیر از کنار قله سیاه سنگ و از زیر قله شاخک می گذرد. صعود به قله از مسیر علم چال 6 ساعت طول می کشد.
مسیر جناح آلمانی: این مسیر از دو روستای ناندل و گزنه قابل دسترسی است و از پناهگاه تخت فریدون در ارتفاع 4350 متری می گذرد. بسیاری از کوهنوردان معتقدند مسیر شمال شرقی از تمام مسیرهای دیگر زیباتر است.
مسیر دیوار بزرگ: همچنین می توان قله علمکوه را از طریق مسیرهایی که از روی دیوار بزرگ علم کوه می گذرد فتح کرد. از میان مسیرهای متعددی که ایرانیان و تیمهای دیگر ملتها روی این دیوار باز کردهاند، مسیر ایتالیا، مسیر لهستان و مسیر فرانسه معروفترین هستند.
فتح علمکوه از طریق دیوار بزرگ علمکوه یک تجربه منحصر به فرد و شگفت انگیز است. این مسیر نیاز به سطح بالایی از آمادگی جسمانی و تجربه کافی در صخره نوردی و دیواره نوردی دارد.
دیوار بزرگ علمکوه علاوه بر ارتفاع (50 متر) در ارتفاع بیش از 400 متری قرار دارد که عملکرد بدنه آن به دلیل مسائل اقلیمی کاهش مییابد، بنابراین تنها کسانی که تجربه کافی در کوهنوردی دارند و همچنین تمرینات منظمی داشته اند میتوانند این صعود را انجام دهند.
دیوار بزرگ علمکوه با دیوارههای بزرگ کوههای آلپ قابل مقایسه است و این صعود کمتر از صعودهای فنی در آلپ نیست. درجه صعود دیواره بزرگ علمکوه متغیر است و بسته به مسیر انتخابی می تواند به صورت Aid climbing، Trad climbing یا ترکیبی از این دو باشد.
مسیر جنوبی: مسیر کوهنوردی جنوبی پس از عبور از یک جاده خاکی به طول 20 کیلومتر از تنگ گلو (2800 متر) شروع می شود. در ادامه مسیر با شیب ملایم به سمت کمپ اصلی حصارچال (3750 متر) ادامه می یابد و از بالای برف زارهای زیبا می گذرد. فتح قله های دیگری در منطقه تخت سلیمان واقع در حصارچال مانند لشگرک، گردونکوه، ستاره، منار، خرسان جنوبی، خرسان شمالی و … امکان پذیر است. تمامی این قله ها بیش از 4000 متر ارتفاع دارند و فتح آنها می تواند به آمادگی برای صعود به علمکوه کمک کند. بقیه مسیر تا قله علمکوه یک مسیر طبیعی کوهنوردی است و کوهنوردان را پس از 5 ساعت پیاده روی به قله می رساند.
مسیرهای دیگر: مسیرهای دیگری نیز برای فتح علمکوه وجود دارد و تقریباً از طریق تمام کوههای نزدیک رسیدن به قله، قابل دسترسی است. با این حال، این مسیرها به دلیل کمبود آب و سرپناه به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.
پناهگاه ها و کلبه ها
چندین سرپناه و کلبه در مسیرهای کوهنوردی علمکوه برای استراحت کوهنوردان در دسترس است. این کلبه ها و پناهگاه ها عبارتند از:
رودبارک: ایستگاه کوه نوردی رودبارک در روستای رودبارک واقع شده است.(1800 متر)
کلبه ونداربن: این کلبه هم در ابتدای مسیر جنوبی و هم در مسیر شمالی و در ارتفاع 2200 متری قرار دارد. کلبه ونداربن متعلق به فدراسیون کوهنوردی و مجهز به اتاق و تخت و غذاخوری می باشد. برق و آب نیز در این کلبه موجود است.
کلبه سرچال: این کلبه در ارتفاع 3900 متری و در جبهه شمالی قرار دارد. کلبه سرچال مجهز به تخت نیز می باشد. منبع برق توسط سلول های خورشیدی تامین می شود و در کلبه موجود است.
پناهگاه سیاهسنگ: این پناهگاه آلومینیومی در ارتفاع 4500 متری قرار دارد. پناهگاه سیاهسنگ بدون هیچ گونه امکاناتی بوده و صرفاً برای دوش گرفتن می باشد.
پناهگاه خرسان: پناهگاه خرسان در 50 متری قله علمکوه قرار دارد. این پناهگاه بدون هیچگونه امکاناتی بوده و در شرایط بد جوی و شرایط اضطراری مورد استفاده قرار می گیرد.
پناهگاه گردونکوه: پناهگاه گردونکوه نیز در جبهه شمالی علمکوه و در ارتفاع 4350 متری قرار دارد.
کمپ حصارچال: کمپ حصارچال در جبهه جنوبی و در ارتفاع 3750 متری قرار دارد. این کمپ هیچ نوع سرپناهی ندارد.
کمپ علمچال: این کمپ بر روی یخچال علمچال در جبهه شمالی علمکوه و در ارتفاع 4200 متری قرار دارد. کمپ علمچال نیز سرپناه ندارد.
نویسنده و خبرنگار ایرانگرد: مهسا محمودگرجی