خراسان شمالی از استانهای شمالشرق ایران است که هشت شهرستان (شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه) دارد و مرکز این استان بزرگترین شهر آن، یعنی بجنورد میباشد.این استان به دلیل تاریخ غنی دارای جاذبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی فراوانی است که کارشناسان ایرانگرد در این مقاله بخش دوم دیدنی های خراسان شمالی را به شما علاقمندان به ایرانگردی معرفی میکنند.
دیدنی های خراسان شمالی را بشناسیم؛
1-یکی از دیدنی های خراسان شمالی ، مقبره تیموری یا چهار طاقی که در نزدیکی مقبره امامزاده حمزه رضا قرار دارد، مربوط به اوایل دوره تیموریان است. با توجه به نوع مقبره که سردابهای است، در نوع خود منحصربهفرد میباشد.
2-برجهای اسفیدان روی کوههای اطراف روستای اسفیدان واقع شده و مصالح بهکار رفته در آنها سنگ و ساروج میباشد. از میان این برجها، برجهای قاری مالاق و قارقه که در شمال غرب روستا قرار دارند، معروفتر میباشد.
3- یکی از مهمترین نتایج سومین فصل کاوش در شارستان شهر بلقیس کوره سفالگری شهر تاریخی بلقیس است که قدمت آن به نیمه دوم قرن ۶ هجری قمری میرسد. این کوره شامل بخشهایی مانند آتشدان در بخش پایینی، تاقچهها به منظور گذاشتن سفال، سکوی پخت برای آمادهسازی و چیدن سفال برای پخت و یک گنبد نیز میباشد و از دیدنی های خراسان شمالی محسوب میشود.
4-آب انبار بلقیس در ضلع جنوبی شارستان، بخش کوچکی از یک سازه آجری، یعنی یک سردر ورودی و تعدادی پله کشف شد و در کاوشهای بعدی معلوم شد که این سازه که دایرهای به قطر ۴/۲۵ متر و عمق ۵ متر بوده است، بقایای یک آب انبار میباشد.
5-آتشکده اسپاخو در این استان از دیدنی های استان خراسان شمالی است که در بین مردم محلی با نام کلیسا شناخته شده است. اما تا به حال هیچ سندی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه یافت نشده است. از سویی دیگر شکل دایرهای محراب، آتشدان و سوراخهای درون سقف گنبد که روزنههایی برای خروج دود به نظر میرسند، نشانه آن است که این بنا از آتشکدههای ساخت زرتشتیان باستان بوده و با توجه به معماری و مصالح بهکار رفته در بنا، قدمت آتشکده را به دوره ساسانیان نیز نسبت میدهند.
6-بند خاکی عبدل آباد از دیدنی های خراسان شمالی بوده و نزدیک بجنورد قرار دارد که در زمستان از آب رودخانههای اطراف پر شده و در فصلهای کم آبی برای آبیاری زمینهای کشاورزی حوالی و نیز برای پرورش ماهیان گرم آبی نیز استفاده میشود.
7-تپه منار یکی از مهمترین بخش شارستان شهر تاریخی بلقیس در اسفراین فعلی میباشد. یافتههای این مکان آن را به قرون ۳ و۴ هجری قمری نسبت میدهد که تالار ستوندار و ساختاری از بنای مسجد-مدرسه در آن دیده میشود که از دیدنی های خراسان شمالی به شمار میروند.
8-یکی از زیباترین و قدیمیترین پارکهای گردشگری کشور گردشگاه بابا امان، در بجنورد میباشد. چشمه بابا امان هم با همین نام، در شمال شرقی شهر بجنورد قرار دارد. چشمه اصلی بابا امان از چهار نقطه درون تپه میجوشد و آب آن به استخرهایی میریزد که با اختلاف سطح نسبت به هم ساخته شدهاند و آبشارهای زیبایی به وجود آوردهاند.
9-از بناهای اواخر دورهی قاجار در شهر بجنورد حسینیه جاجرمیها و نمونهای از معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا قلمداد شده و در آن تمام درب و پنجرهها و نورگیرهای رو به حیاط گشوده میشوند. اینجا هم از دیدنی های استان خراسان شمالی است که طرح کلی پلان بنا مربع شکل بوده و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشکیل شده است. بخشهای مختلف این بنا با آرایههای معماری از قبیل آجرکاری، گچبری، مقرنسکاری و کتیبههایی زیبا مزین شده است و تماشای آن خالی از لطف نیست.
10-خانه بانک ملی بجنورد از خانههای دوره پهلوی در شهر بجنورد میباشد که با تلفیق معماری سنتی و اروپایی بنا شده است. پنجرهها و برخی ورودیهای بنا با قوس کمانی کامل شده و بالای آنها قابهای کاشیکاری شده دیده میشود. گفته میشود یکی از ویژگیهای این بنا این است که از معماری اروپایی سدههای ۱۹ و ۱۸ میلادی اقتباس گردیده است.
11-غار سفیدان در روستای سفیدان، قرار دارد که در انتهای این غار دستساز چاهی دیده میشود و در قدیم از آن بهعنوان پناهگاه استفاده میکردند. غار دیگری نیز به نام ییجت یا معصوم در نزدیکی این روستا قرار دارد که سنگهای استلاگتیت و استلاگمیت در آن دیده میشود و از دیدنی های خراسان شمالی است.
12-پارک ملی ساریگل، ارتفاعات کوهستانی سرد، تپههای ماهور کم ارتفاع و منطقه دشتی را شامل میشود. بلندترین قله این پارک با ارتفاعی حدود ۲۷۹۷ متر از سطح دریا قرار دارد که کلنگاه نامیده میشود. قله بیل باقلی، قله صیاد، قله کرکزو، قله قوچ قلاقی و قله قره داش از قلههای دیگر این منطقه هستند. گیاهان مهم این منطقه کلاه میرحسن، گل قاصد، عیس گل، نسترن، علف هفت بند، اسفند، پونه، تلخه، گل گندم و… اشاره کرد و حیواناتی مثل پلنگ، کفتار، گرگ، کاراکال، روباه معمولی و… هم در اینجا دیده میشوند.
13-مقبره کشتهشدگان واقعه لهاک خان آرامگاه پنج افسر و دو استوار از مأموران لشکر شرق خراسان میباشد و از عمارتهای دوران قاجاری بجنورد است. گفته میشود این افراد به خاطر مخالفت با شورش لهاکخان، در میدان سرخ بجنورد تیرباران شدند و در این آرامگاه دفن گردیدند. میدان سرخ، مکانی در مجاورت باغی است که کشته شدگان واقعه لهاکخان در آن دفن شدهاند بعدها نظامیان دیگری هم در اینجا دفن شدند و اینک از دیدنی های خراسان شمالی میباشد.
14-آبشار اسفجیر در شمال غربی شهرستان فاروج واقع شده و دارای آبوهوایی معتدل میباشد که گذشتن از این آبشار، بدون امکانات حرفهای کوهنوردی غیرممکن میباشد. با ادامه این مسیر میتوان آبشارهای کوچک و بزرگ و همچنین طبیعتی منحصربهفرد، از انواع گیاهان و حیوانات را هم در اینجا دید.
15-عمارت سردار مفخم شاخصترین و مهمترین اثر معماری از دوره قاجار در خراسان شمالی میباشد که در شمال شرق شهر بجنورد قرار دارد. آن زمان عمارت مفخم همراه با بناهایی آیینهخانه، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر، در باغ بزرگی قرار داشته که مجموعه دارالحکومه مفخم دیده میشد محل سکونت خانواده یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم و پذیرایی از میهمانان دولتی و رجال سیاسی بود. این روزها این بنا از دیدنی های خراسان شمالی به شمار میرود.
16-نارین قلعه بنایی، تاریخی است که در کنار دروازه قدیم جاجرم و جوین و جنب حمام قدیمی شهر، در شمال غربی مسجد جامع و در ابتدای خیابان زیارتگاه خواجه مهزیار قرار گرفته است. سیاحان و یا تاجرانی که در قرون اخیر از جاجرم میگذشتند، توصیفاتی از این قلعه نوشتهاند. این روزها فقط بقایایی از این قلعه روی تلی به ارتفاع ۲۵ متر دیده میشود که قسمتهایی از برج و بارو قابل تشخیص میباشد.
17-ارگ تاریخی بلقیس در خراسان شمالی که بر روی سطحی هموار ساخته شده، بعد از ارگ بم، دومین بنای گلی ایران محسوب میشود که آن را بر اساس اصول معماری ساسانی ساختهاند. این دژ قدیمی ۲۹حدود برج با ارتفاع تقریبی ۱۱ متر داشته که از اطراف با خندق محصور میشدند. این ارگ تاریخی مساحتی بالغ بر ۵۱ هزار مترمربع دارد و مصالح اصلی بهکار رفته در ساخت آن گل است که در بعضی از قسمتها از خشت، آجر و چوب نیز برای استحکام بیشتر، استفاده گردیده است. این ارگ هم در شمار دیدنی های استان خراسان شمالی قرار میگیرد.
18-سرچشمه شوقان، چشمه زیبا و معروفی در خراسان رضوی است که در فاصله پنج کیلومتری شمال غربی میدان امام خمینی شوقان قرار گرفته است. این چشمه در مجاورت یک کوه قرار دارد و آب آن در چندین نقطه از شکافهای کوه خارج شده و به دلیل باورهای مردم از قداست خاصی برخوردار است.
19-گردشگاه بش قارداش در نزدیکی بجنورد و از دیدنی های خراسان شمالی است. اینجا با محوطهای زیبا و درختان سر به فلک کشیده و استخرهای آب دیده میشود که قدمتی دیرینه دارد. مکان تفریحی بش قارداش دارای ساختمان بقعهای است که براساس نظر محققان ایرانگرد فرم معماری آن در هیچ یک از آثار معماری ایران مشاهده نشده و صرفا به دست هنرمندان بجنوردی ساخته شده است. این روزها آب چشمه آن معروفترین آب معدنی شرق کشور به محسوب میشود که در آبشناسی پزشکی جهت درمان بیماریهای تغذیهای، اشکالات کبدی، صفرایی و ناراحتیهای دستگاه ادراری اهمیت زیادی دارد. تحقیقات نشان میدهد که پیش از اسلام، در زمان اشکانیان و ساسانیان، در این محل عبادتگاه پیشوایان دین زرتشتی بوده که به سبب اقامت دائمی مُغان (بزرگان دین زرتشتی)، به «چهار مغان» شهرت یافته است.
20-یکی دیگر از دیدنی های خراسان شمالی آبشار ایزی است که در پنج کيلومتری روستای ايزی و در دامنههای غربی کوههای شاهجهان واقع شده و رودخانه ایزی منشا آن است. اين رودخانه از لوشی بينی در جنوب آغاز میشود و بعد از عبور از آبشار ايزی، مقداری از اراضی كشاورزی ايزی را آبياری کرده با ریزش از فراز صخرهای ۳۰ متری، اطراف این آبشار دو طبقه را محیطی سبز و زیبا دربر گرفته است.
21-آرامگاه امامزاده محمد بن باقر بن موسی بن جعفر در استان خراسان شمالی و در روستای اسفیدان است که شامل بنایی قدیمی با گنبدی کوتاه میباشد و از تاریخ دفن این امامزاده بیش از هزار سال میگذرد. این مکان زیارتی از دیدنی های خراسان شمالی میباشد.
22-کوشک علی آباد در شمال شرقی بجنورد، در روستای علی آباد و در مرکز باغی بزرگ با درختانی کهنسال وجود دارد که این امر از قدمت طولانی آن حکایت میکند. تحقیقات نشان میدهد؛ این ساختمان متعلق به حکمرانان شادلو بوده و مهمترین الگوی باغ ایرانی در خراسان شمالی است. گفته میشود که در زمان حکمرانی سردار مفخم، حاکم بجنورد، این کوشک تفرجگاهی برای گذران وقت و شکار حکمرانان بوده است.
23-قزلر قلعه یا قلعه دختر بر قله بلندترین کوه منطقه زیدر بخش قوشخانه شیروان واقع شده است که آثار چهار برج در چهار گوشه قلعه و همچنین اتاقهای اندرونی و بیرونی، تنور پخت نان، حمام و گلخن و محل نگهداری اشیای گرانقیمت و اسلحه و انبار و … در آن مشهود است این بنای تاریخی در مجاورت روستای تاریخی زیدر، زادگاه دانشمند بزرگ شهابالدین زیدری نسوی (منشی سلطان جلالالدین خوارزمشاه) واقع شده که در زمان هخامنشیان احداث گردیده است و از دیدنی های خراسان شمالی است.
تجربیات سفر خود را از خراسان شمالی برای ایرانگرد ارسال کنید.
سهیلا محمدینیا