استان خراسان رضوی با تاریخ، هنر، فرهنگ و جغرافیایی غنی و بینظیر در شمال غربی کشور ما قرار دارد. پرونده رنگین و گوناگون این استان باعث شده که جذابیت های سفر به خراسان رضوی فراوان باشد. کارشناسان ایرانگرد در بخش دوم مقاله این استان، به بررسی جذابیت های سفر به این استان میپردازند.
جذابیت های سفر به خراسان رضوی که باید شناخت؟!
1-قدمت و تاریخچه خانه تاریخی پیشهوران به خاطر عدم وجود مستندات درست و کافی و همچنین کتیبههای تاریخی کاملا معلوم نیست، اما به صورت حدودی به اواخر دوره قاجار و پهلوی اول میرسد. این خانه تاکنون چندین بار بازسازی شده است و برای درآمدزایی آن نیز پیشنهادات و طرحهایی مورد تایید قرار گرفته که از جمله میتوان به کشف شناسنامۀ این خانه و معرفی نکات تاریخی و معماری آن برای بازدیدکنندگان در ازای دریافت ورودی، فروش عتیقهجات، صنایع دستی، نوشیدنیهای گرم و سرد سنتی و احتمالاً خوراکهای فصلی سبک با پذیرایی سنّتی، برگزاری نشستهای داستانگویی و نقالی شاهنامه، پرده خوانی، نمایش روحوضی، معرفی مفاخر و برگزاری آیین های موسمی ایرانی و اسلامی اشاره کرد.
2-خانه کوزه کنانی از خانههای تاریخی دوره قاجار میباشد که در حال حاضر از این خانه به عنوان میراث فرهنگی استان و موزه مشروطه استفاده میشود و از جذابیت های سفر به خراسان رضوی است. در سابقه تاریخی این خانه آمده که آیتالله بروجردی به دلیل سابقه دوستی با صاحب این خانه آقای کوزه کنانی، هر زمان به مشهد مشرف میشدند در این خانه اقامت داشتند. همچنین گفته روایت است که رضاشاه به مدت یک ماه در این خانه سکونت داشت. بنا بر تحقیقات محققان ایرانگرد، این ساختمان مدتی به عنوان کنسولگری آمریکا مورد استفاده قرار میگرفت. اکنون این بنا از جذابیتهای سفر به خراسان رضوی میباشد.
3-بقعه هارونیه برای علاقمندان به تاریخ و بناهای تاریخی بسیار جذاب است. زیرا این بنا بنایی تاریخی و نیز قدیمیترین اثر به جای مانده از توس میباشد. در مورد کاربری آن افسانههای مختلفی وجود دارد که هیچکدام از اینها سند محکم و قطعی نبوده و تنها افسانههایی در مورد این بنا هستند.
4-میل اخنگان در خراسان رضوی برجی به ارتفاع 17 متر است که در 20 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است و از جذابیت های سفر به استان خراسان رضوی میباشد. عدهای بر این باورند که به علت نقش و نگارهای زنانهای که روی این برج وجود دارد. احتمالا این بنا آرامگاه گوهر تاج خواهر گوهرشاد آغا همسر شاهرخ تیموری است. روایات حاکی از آن است که این بنا را میتوان نمادی از دگرگونی معماری ایلخانی به دوره تیموری شمرد.
5-بند گلستان مشهد سدی آجری و تاریخی مربوط به دوره تیموری میباشد، که اهمیت مهندسی آب را در دوران گذشته یادآور میشود. این بنا دارای دارای قدمتی ۵۰۰ ساله است ولی هنوز پا برجاست و این منطقه در حال حاضر یکی از جذابیت های سفر به خراسان رضوی به شمار میرود.
6-غار مغان از زیباترین جاهای دیدنی شهر مشهد میباشد، که مسیر دستیابی به آن جادهای کوهستانی و پر پیچ و خم است که در سال ۱۳۲۴ این غار توسط کوهنوردان مشهد کشف شد. این غار در جنوب روستای مغان قرار دارد و قدمت آن مربوط به صد میلیون سال پیش است و درون آن چشمهها، چاهها و راهروهای متعدد و ستونهای استالاکتیت و استالاگمیت آهکی زیبایی در آن دیده میشود.
7-رودخانه سد کارده یک تفریحگاه کوهستانی خوش آب و هوا در ۴۴ کیلومتری مشهد است. غار کارده هم در سه کیلومتری روستای کارده و در دره آل وجود دارد. در دره آل دو غار دیده میشود. چون دهانه کوچک غار تا فاصله ۱۰ متری دهانه غار قابل دیده نمیشود، اینجا تقریبا بکر و دست نخورده باقی مانده و از جذابیت های سفر به خراسان رضوی میباشد.
8-غار بیمار آب مشهد، در ۶ کیلومتری روستای کوشک آباد از توابع مشهد میباشد که آب زیادی در آن جریان دارد. ورودی این غار بهصورت یک دهلیز به طول ۳ متر میباشد که یک چاه ۱۵ متری در انتهای آن وجود دارد و به همین دلیل فقط گروههای کوهنوردی و غارنوردان حرفهای میتوانند وارد غار شوند. بافت داخلی این غار دست نخورده و سالم است و در کف غار حوضچه بزرگی دیده میشود و دیوارههای اطراف حوضچه با استالاکتیتهای گل کلمی زیبایی پوشیده شده است.
9-دریاچه چشمه سبز در غرب شهر مشهد قرار دارد و از جذابیت های سفر به خراسان رضوی در بلندترین نقاط رشته کوه بینالود با ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا است. مردم منطقه، این دریاچه را «چشمه سوز» مینامند. از گذشتههای خیلی دور چشمه سبز دارای ارزش زیادی بوده و طبق کتابهای قدیمی آب آن دارای قداست فوقالعادهای مخصوصا برای زرتشتیان بوده است.
10-طرقبه یک منطقه ییلاقی از جذابیت های سفر به استان خراسان رضوی و در جنوب غربی شهر مشهد است که با آب و هوای مطبوع و طبیعت زیبای خود از زیباترین جاهای دیدنی مشهد در بین گردشگران و مسافران میباشد. طرقبه مشهد، به خاطر معماری بومی و زیبای خود از شهرهای استثنایی خراسان رضوی است. طرقبه دارای تفریحات فراوانی میباشد که دارای تنوع بسیار بوده است که دهکده آبی ویلاشهر، باغ وحش، مجتمع سوارکاری ارشاد، مجتمع تجاری بعثت، پارک سنگی نصوح آباد، سد چالیدره، رودخانه جنگلی طرقبه، مسجد ازغد، سنگ مولانا علی معروف به سنگ کمربسته در رودخانه باز طرقبه، چشمه عسل و ارتفاعات کردینه، پیست اتومبیل رانی و… از جمله آنها است.
11-دهکده ییلاقی شاندیز مشهد یکی از پربازدیدترین مناطق ییلاقی شهر مشهد میباشد. این منطقه آب و هوای معتدلی داشته و با درختان سر به فلک کشیدهاش، چشم هر بینندهای را خیره میکند. درههای مصفا و رودخانههای پرآب که از دامنه کوههای بینالود سرچشمه میگیرند، مناظر طبیعی زیبایی را به وجود آورده است. شاندیز به سبب آثار تاریخی و جاذبههای تفریحی خود مورد توجه گردشگران قرار میگیرد. از جمله آثار تاریخی و جاهای دیدنی آن، آرامگاه شیخ حافظ ابردهی، رباط تاریخی ویرانی شاندیز، سنگ نگارههای شتر سنگ (کمر مقبولا)، درخت بید شاندیز، بقایای قلعه تاریخی شاهان دژ شاندیز، روستای ابرده بالا و موزه رباط ویرانی از آن جمله هستند که باعث شده این منطقه هم از جذابیت های سفر به خراسان رضوی باشد.
12-روستای زشک در جنوب شرقی رشته کوه بینالود و در سرچشمه دره شاندیز قرار دارد و یکی از مناطق ییلاقی شهر مشهد است که به سبب آب و هوای مطبوع، طبیعت زیبا با انواع درختان میوه، وجود چشمه سارهای متعدد و… بسیار مورد توجه گردشگران قرار میگیرد. نام زشک در معنای لغوی بر گرفته از زو اشک و به معنی چشمههای جوشان است که در این روستا فراوان دیده میشود.
13-روستای دهسرخ روستایی کوهپایهای با آب و هوای عالی میباشد که به دلیل خاک سرخ رنگی که دارد به این نام معروف است. وجود اماکن مذهبی و متبرکه باعث شده تا پذیرای مسافران و زائران بسیاری باشد. گذشته از این در دهسرخ قلعهای تاریخی با نام قلعه نو وجود دارد که مورد توجه علاقهمندان آثار تاریخی است که معماری آن متعلق به دوره صفویه میباشد. قلعه کوچه کمری و کاروانسرای شریف آباد در 2 کیلومتری دهسرخ هم از جذابیت های سفر به خراسان رضوی است.
14-روستای نغندر از ییلاقات مشهد در دامنه کوههای بینالود میباشد که در 10 کیلومتری طرقبه قرار دارد. نام قدیمی این روستا نوغان دره بوده است، که به نغندر تبدیل شده و نوغان به معنی ابریشم است. این روستا به دلیل اقلیم کوهستانی و وجود درخت توت و پرورش کرم ابریشم از گذشته در صنعت نخ ابریشم فعال بوده است. آبوهوای عالی و مناظر طبیعی این روستا، گردشگران بسیاری را به این مطقه جلب میکند.
15-روستای قدیمی و زیبای بزوشک مشهد که قدمت آن به 500 سال قبل بازمیگردد، در دامنه کوههای بینالود قرار دارد. نام روستا در ابتدا باز مشک بوده که به دلیل وجود گل و گیاههای خوشبو خوش عطر در اطراف روستا بوده است و تازگی به نام بزوشک ملقب شده است. این روستای تاریخی دارای بافتی پلکانی میباشد که از جذابیت های سفر به خراسان رضوی بوده و جاهای دیگری هم در آن وجود دارد که؛ رباط علاقبند شاه عباسی، قبرستان قدیمی بالای قلعه، درختان کهنسال گردو، آسیاب آبی اخکان، غار آقل پلنگون، خانههای پلکانی به سبک ماسوله، گیاهان دارویی انبوه، بهترین آب از قنات و چشمههای طبیعی از دل کوه و هزاران طبیعت بکر و دست نخورده دیگر، از آن قرار است.
16-روستای جاغرق مشهد از روستاهای ییلاقی منطقه طرقبه میباشد. در این روستا باغات میوه، درههای پوشیده از گل و گیاه، چشم اندازهای زیبا، چشمهها، آبشارها و قناتهای متعدد و درخت چناری 700 ساله یاعث جذب گردشگران میشود. همچنین عمارتی در هوادره، رباطهای شاه عباسی، گورستان مربوط به اواخر دوره تیموری تا دوره قاجار و کتیبه موجود در روستا نشان دهنده قدمت تاریخی آن است.
17-روستای اندرخ میعادگاه صخرهنوردان و کوهنوردان و از جذابیت های سفر به خراسان رضوی است که وجود درهای با عرض کم و صخرهها و دیوارههای بلند و همچنین وجود باغهای میوه و سرسبز علت این موضوع است.
18-روستای عنبران با طبیعت سرسبز و پوشش گیاهی مطلوب و خوشبو به عنبران معروف شده است. این روستای زیبا از جذابیت های سفر به خراسان رضوی است.
19-ازغد روستایی بکر و خوش آبوهوا در نزدیکی طرقبه است که اهالی به آن زقی میگویند، نام این روستا در گذشته ازقد بوده است که از واژه از قدیم به معنی باقی مانده از گذشته گرفته شده است. مقبرههای قدیمی مندرج با خط عبری، مسجد تاریخی ازغد که در زمان تیموریان بنا شده و مدرسه علمیه این روستا از تاریخ کهن آن دلالت دارد.
20-روستای ابرده مشهد، در شمال شرقی طرقبه است که منظری سبز و زیبا دارد و جذابیت های سفر به استان خراسان رضوی میباشد.. پارک جنگلی ارگ شاندیز، آرامگاه شیخ حافظ ابردهی، چاه چهل دختر و مسجد جامع، از جاهای دیدنی این منطقه هستند.
21-روستای حصار با قدمتی بیش از 400 سال و با جمعیت 23000 نفر یکی از پر جمعیتترین روستاهای ایران است. رودخانه، چشمههای پر آب، باغهای میوه و مزارع سرسبز این روستا را به منطقهای گردشگری تبدیل کرده است.
22-ارتکند منطقهای بینظیر در طبیعت خراسان رضوی میباشد که با تلفیقی از کوه و جنگل و آبشار گردشگران زیادی به این منطقه جذب میکند و از جذابیت های سفر به خراسان رضوی است.
23-موزه بزرگ خراسان در شهر مشهد مقدس دارای شش قسمت است؛ سالن موزه خراسان، سالن نمایشگاهی و موزهای، کتابخانه تخصصی، سالن اجتماعات، آزمایشگاه حفاظت و مرمت اشیاء تاریخی و تزیینات تاریخی و مخزن نگهداری اشیاء منقول تاریخی و تزیینات معماری که در فهرست جذابیت های سفر به خراسان رضوی قرار میگیرد.
24- در موزه آب مشهد به شناخت و بررسی سازههای آبی قدیمی نظیر سدها، قنوات، قناتهای قدیمی با قدمت 2500 ساله، آب انبارها، یخدانها، پل بندها، شیوههای آبیاری سنتی، معرفی سیر پیشرفت صنعت آب از گذشته تابه حال پرداخته شده و همچنین طرح مردم شناسی آب و جمعآوری اطلاعات و مستندات و فرهنگ سنتی آب و آبیاری خراسان از اهداف تشکیل این موزه میباشد. از بین اشیایی که در این گنجینه به نمایش درآمده، میتوان به فنجان اندازهگیری آب، تنگهای فلزی، خمرههای سفالی با نقشهای مهری و قالب زده، آبریز و ادوات آبرسانی اشاره کرد.
تجربیات ارزشمند خود را از سفر به خراسان رضوی برای ایرانگرد ارسال کنید.
سهیلا محمدینیا