تحقیقات کارشناسان ایرانگرد حاکی از آن است که در بیست و هفتم اردیبهشت سال 1337 بود که اولین اتوبوس دو طبقه در تهران دیده شد. آن روزها این وسیله نقلیه آن قدر برای مردم عجیب بود که به آن لقب غول بی شاخ و دم دادند. حتی گاهی برایش لطیفه میساختند! مثلا میگفتند: « اصلا مشخص نیست که آقای راننده در این اتوبوس کجا قایم شده است؟! یا بعضی افراد به شوخی میپرسیدند آقای راننده طبقه بالا کجا میرود؟»
این اتوبوس آنقدر دوست داشتنی و هیجان انگیز بود که گاهی حتی تماشای آن ها بر لب رهگذران لبخند را مهمان می کرد.
سالها همین غولهای بی شاخ و دم در خیابانهای شهر تهران رفت و آمد کردند و به دلیل ظرفیت بالایی که داشتند در کاهش حجم ترافیک نیز بیتاثیر نبودند. تا اینکه بعد سالها حمل و نقل این نسل از اتوبوسها به گاراژ «هنگام» منتقل شدند و دیگر در سطح خیابانهای تهران تردد نکردند. گاراژ «هنگام» همان پارکینگ قدیمی شرکت اتوبوسرانی واحد تهران میباشد که در قسمت ضلع شمالی بیابانهای اطراف بلوار سیدخندان (رسالت) احداث شده بود. ولی با ساخت و سازهای مسکونی در اطراف آن، ناگهان در محدوده متراکم از بافت مسکونی شمال شرق تهران واقع شد و برای انتقال آن به خارج از تهران در زمان مسئولیت غلامحسین کرباسچی، اعتراضات شدیدی انجام شد و بخشی از همین محل، کمکم به گورستان چندین اتوبوس دو طبقه تبدیل شد!!
تداعی خاطرات اولین اتوبوس دو طبقه پس از سالها
اما شانزده سال پس از به گاراژ رفتن این نوع اتوبوس، گویی به ناگاه مدیران جدید شرکت واحد، دچار احساسات خاص نوستالژیک شده و دو نمونه از همان اتوبوسهای دو طبقه را بازسازی کردند و روز دهم آبان ۱۳۸۷ در مراسمی زیبا و نمادین، دو اتوبوس دو طبقه قدیمی را جهت شرکت در «ششمین نمایشگاه بینالمللی حملونقل شهری تهران» در خیابانهای پایتخت به حرکت در آوردند! این فراخوان، نه تنها خاطرات اولین اتوبوس دو طبقه در تهران را برای مردم یاداوری کرد، بلکه آنها را به سالهای دور برد! خاطراتی که شیرینی خاصی به همراه داشت و لذتی را که از نشستن در طبقه دوم به آنها دست میداد برایشان تداعی کرد. تا همان روز هنوز در چند شهر بزرگ کشور، برخی اتوبوسهای دو طبقه فعالیت میکردند، ولی با سیاستی که شرکت اتوبوسرانی واحد در پیش گرفت آنها نیز یکی پس از دیگری خطوط اتوبوسرانی و حمل و نقل شهرها را رها کرده و به بایگانی گاراژها و موزهها پیوستند!
اولین اتوبوس دو طبقه و نماد شهری!
در آن هنگام مسئولان شرکت واحد در حاشیه برگزاری این حرکت نمادین، از اتوبوسهای دو طبقه به عنوان نمادهای شهری در دهههای ۴۰ و۶۰ و یادگار حمل و نقل تهران از گذشتههای دور یاد کردند.
این دو دستگاه اتوبوس دو طبقه که بازسازی شده بود؛ یک اتوبوس آبیرنگ «لیلاند» با موتور جلو بود که بین سالهای ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۸ به جابهجایی مسافران میپرداخت و همچنین یک دستگاه اتوبوس قرمز رنگ «لیلاند» با موتور عقب که بین سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۶۱ مسافران زیادی را جا به جا کرده بود.
بدون شک سوار شدن در این اتوبوس های دو طبقه گذشته از ایجاد شادی و نشاط برای مسافران خاطرات زیبایی هم برای مسافران ایجاد کرد. شاید خواندن همین مقاله هم خاطره های فراوانی از سوار شدن اتوبوس دو طبقه برای خواننندگان تداعی کند.
همان روز بود که به تدریج مردم تهران متقاعد شده بودند که دیگر سوار اتوبوس دو طبقه نخواهند شد و این خودروی خاطرهانگیز و با مزه کندرو، به موزه خودروهای قدیمی در شرکت واحد ملحق پیوسته است.
سهیلا محمدینیا