اتوبوس در همه جای جهان، نقش عمدهای در حمل و نقل مسافران دارد. حال این جابجایی مسافران میتواند، درون شهری، بین شهری و حتی بین کشوری باشد. تحقیقات کارشناسان ایرانگرد نشان میدهد که اولين اتوبوس جهان در سال ۱۸۳۰ در کشور انگلیس ساخته شد. این وسیله پرکاربرد و چه بسا مهم توسط «والتر هنکاک» و همکار سختکوش او «سر گلدورثی گرنی» ابداع شد و حمل و نقل را که پیش از آن به وسیله اسب انجام میشد و بسیار خطرناک بود، راحت و آسان کرد.
تحقیقات کارشناسان ایرانگرد نشان میدهد که اولين اتوبوس مکانیکی در خیابانهای شهر لندن در ۲۲ آوریل سال ۱۸۳۳ دیده شد. در همه این اتوبوسها، خطر واژگونی بسیار کمتر بود و سفر با این اتوبوسها خیلی سریعتر از سفر با کالسکه انجام میشد. سفر با آنها بسیار ارزانتر بود و آسیب و صدمه کمتری به جاده وارد میکرد.
با این وجود عوارضی که در جادههای اصلی گرفته میشد سبب شد تا اتوبوسهای بخار دیگر فعالیت نکنند و راهها از تردد آنها خالی شوند و به جای آنها اتوبوسهای بزرگ و کوچکی که به وسیله اسب حرکت داده میشد، بیشتر استفاده شود!!
حدودا از سال ۱۸۶۱ قانونهای سختگیرانه دیگری برقرار و سبب شد که وسایل نقلیه مکانیکی از جادههای بریتانیا به طور کامل و به مدت ۳۰ سال حذف شود. در واقع قانون لوکوموتیو در همان سال، سرعت را برای «لوکوموتیوهای جادهای» از ۵ مایل در ساعت در شهرها و شهرستانها، و ۱۰ مایل در ساعت هم در کشور محدود کرد.
دقیقا به موازات توسعه اتوبوس در همه جهان، اتوبوسهای برقی هم اختراع شد. در واقع در همین راستا برادران زیمنس، ویلیام در انگلستان و ارنست ورنر در آلمان، برای توسعه اتوبوسهای برقی همکاریهای خوبی با هم داشتند و نتایج خوبی هم گرفتند.
اولين اتوبوس و توسعه صنعت گردشگری
آنچه مسلم است با اختراع اولين اتوبوس ، همین وسیله نقلیه، نقش عمدهای در صنعت گردشگری ایفا کرد. به عبارتی میتوان گفت این روزها اتوبوستور در همه جهان به گردشگران و مسافران این فرصت را میدهد که از جاذبههای محلی و یا مناظر جالب دیدن کنند. بیشتر این اتوبوسها، رو باز هستند. در همه جای جهان، در حوزه گشت و گذار محلی و یا گردش در شهر، از اتوبوس استفاده میشود.
اولين اتوبوس در ایران کی و کجا؟!
تحقیقات حاکی از آن است که در ایران، اولين اتوبوس توسط یک تاجر بلژیکی در شهر رشت مرکز استان گیلان، استفاده شد. اما با گذشت زمان و با توجه به اندازه کرایه، سودآوری و زیرساختهای حمل و نقل، به طور کامل توجیه اقتصادی آن مورد قبول واقع نشد و به خاطر این موضوع، اتوبوس به کار گرفته شده به تاجری ایرانی به نام «معینالتجار» واگذار شد. او نیز پس از انقلاب مشروطه، اتوبوس خود را به شهر تهران آورد و با کرایه هر نفر ۳ شاهی!! فعالیت خود را آغاز کرد و با گذشت زمان با افزایش تقاضا روبرو شد و بعد از چند سال با ورود چند اتوبوس به وسیله تاجران گوناگون، به شهر رونق زیادی در جا به جایی مسافر صورت گرفت.
اما بیشتر اتوبوسهای شاغل در سطح شهر، با توجه به مسافت طی شده از اروپا تا ایران، طولانی بودن مسیر و همینطور زمان، تقریبا همواره به تعمیر نیاز داشتند و هزینه حمل و نقل بالایی را میطلبیدند، که این موضوع خیلی مهم در نهایت، باعث ایجاد و رونق صنعت اتومبیلسازی در کشور ایران شد. بنابراین، به طور دقیق اولين اتوبوس مونتاژ شده در ۱۲۹۰ شمسی به تهران آمد که تقریبا ۵ درصد جابهجایی مسافران آن دوره توسط۵۰۰ دستگاه اتوبوس انجام میگرفت.