هر چند دیگر در شهرمانند مثل تهران از اتوبوس های دو طبقه خبری نیست و وظیفه دو طبقههای غول پیکر و بزرگ و همچنین کمسرعت این روزها، به اتوبوسهای دراز و آکاردئونی «بیآرتی» و خطوط ویژه آنها واگذار شده است، اما هنوز در بسیاری از شهرهای بزرگ و شلوغ دنیا اتوبوسهای دو طبقه به عنوان یکی از وسایل نقلیه موثر حملونقل عمومی در خیابانها دیده میشود و مورد استقبال هم قرار میگیرد. به عنوان مثال شهرهایی مانند میامی، لندن، پاریس، سنگاپور و حتی در دوبی این وسیله نقلیه طرفداران فراوانی دارد.
محل تولد اتوبوس های دو طبقه !
تحقیقات کارشناسان ایرانگرد نشان میدهد که در سال ۱۸۲۰میلادی نخستین اتوبوس دو طبقه در خیابانهای لندن مورد استفاده قرار گرفت و بنابراین محل تولد این اتوبوسها شهر لندن بوده و حدود ۲۰۰ سال از عمر این وسیله نقلیه عمومی میگذرد.
اولین اتوبوس های دو طبقه لندن قبل از آنکه دارای موتورهای کشنده احتراقی باشند، توسط دو یا چند اسب به حرکت در میآمدند و در ابتدا آنها را «امونی بابنر» یا «امونیباسز» مینامیدند و مسئولان شهر لندن نیز برای تشویق مردم به سوار شدن به این اتوبوسهای دو طبقه، نیمی از هزینه بلیت آن را خودشان پرداخت میکردند.
عرشه بالایی این اتوبوس های دو طبقه توسط نردبانی به طبقه پایین متصل میشد و همان قسمت، محل نشستن ۴۲ مسافر بود. ولی در اتوبوسهای دو طبقهای که مدتی بعد به خیابانهای لندن آمد، تغییرات و نوآوریهایی دیده میشد. مثلا راه پله و دسترسی آسانتری برای رسیدن به عرشه یا طبقه دوم به وجود آمد. البته صندلیهای راحتتر را نیز جایگزین نیمکتها نمودند که استقبال خانمها از آنها سبب شده بود که «ترامواهای» فعال همان زمان در لندن نیز به تکاپو بیفتند، زیرا اتوبوسهای دو طبقه دیگر بهطور رسمی رقیب همین ترامواها بودند و مسافران آنها را از آن خود میکردند.
سال ها پیش اتوبوس دو طبقه در کشور ما هم طرفداران بسیاری داشت و مسیر پلکانی کوتاهش که مسافر را به طبقه بالا می رساند، دارای جذابیت ویژه ای بود.
گذر زمان و اتوبوس های جدید!
پس از گذشت مدتی که نخستین اتوبوس دو طبقه احتراقی یا موتوردار در سال ۱۹۳۳ میلادی در شهر لندن نمایان شد و پس از اینکه دو طبقهها صاحب موتور شدند، شرکتهای تولید کننده آنها (به ویژه شرکت «لیلاند») تصمیم گرفتند که سقف طبقه دوم را نیز تامین کنند. گفته میشود؛ اتوبوسهای دو سقفه تا سال ۱۹۳۷میلادی در لندن تولید میشد.
مدت زیادی نگذشته بود که در سال ۱۹۵۴میلادی، مدلهای جدیدی از اتوبوس های دو طبقه به نام «روتم استر» تولید شدند و مورد استقبال مردم بسیاری در لندن قرار گرفتند. از مزایای مهم آنها شاسی جداگانهای روی موتور و نیز آلیاژ جدیدی بود که در تولید بدنه و موتور این سری از اتوبوس های دو طبقه استفاده شده و استحکام آنها را بیشتر میکرد.
موتور این نوع از دو طبقهها در قسمت جلو قرار گرفته بود و جعبه فرمان هیدرولیکی، سیستم تعلیق مستقل جلو، جعبهدنده اتوماتیک و ترمز هیدرولیکی پیشرفته از دیگر ویژگیهای خاص نسل جدید دو طبقههای لندن بود.
سالها بعد، دو طبقههای «روتم استر» به عنوان نماد جدید لندن به رنگ قرمز روشن در همه دنیا معرفی شدند و تا سال ۲۰۰۵ میلادی هم محبوب مردم لندن بودند و در همین شهر استفاده میشدند. درحال حاضر، قرار است به زودی در سیستم اتوبوسرانی لندن هم مدلهای جدید اتوبوس های دو طبقه هیبریدی با طراحی جالب یعنی قوسدار و نامتقارن، دارای ۳ در و ۲ پلکان برای آسانتر سوار شدن مسافران فعال شده و تکنولوژی جدیدی را رقم بزنند.
این روزها با توجه به توسعه علم و تکنولوژی نوع وسایل نقلیه عمومی نیز در سراسر جهان سیر، تکاملی خود را طی می کنند و آخرین فناوری ها در تولید اختراعات خاص و شگرف خودنمایی می کند.
سهیلا محمدینیا